به گزارش قدس آنلاین، در حال حاضر بازار سرمایه دوران شکننده و پر نوسانی را تجربه می‌کند که عوامل متعددی ازجمله خبرهای سیاسی و اقتصادی ماه‌های اخیر و نیز برخی سیاست‌های اقتصادی دولت همچون روند افزایشی نرخ سود بانکی در بروز شرایط فعلی مؤثر بوده است.

در همین راستا، رئیس سازمان بورس در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور، چالش‌های بازار بورس را ناشی از روند افزایشی نرخ سود بانکی و تأثیر آن بر خروج نقدینگی از بازار، کاهش حاشیه سود شرکت‌ها ناشی از افزایش نرخ خوراک و حامل‌های انرژی، قیمت‌گذاری دستوری محصولات صنایع از قبیل خودرو، شوینده، لاستیک و غیره، انجام معاملات شرکت پالایش و پخش در بورس انرژی، نوسان در نرخ ارز و تأثیر آن در افزایش نااطمینانی‌های صنایع برای توسعه فعالیت، واگذاری سهام در شرکت‌های خودروسازی، اتخاذ تصمیمات برای شرکت‌های صادرات‌محور بدون درنظرگرفتن منافع کلان اقتصادی و قطعی برق در تابستان و گاز در زمستان و آثار منفی آن بر تولید و بهای تمام شده، عنوان کرده است. بدین ترتیب می‌توان ریشه تمامی چالش‌های مطرح‌شده را در ناپایداری وضعیت کلان اقتصادی کشور خلاصه کرد، موضوعی که راهکارهای خروج از آن نیز در این نامه آمده است.

قیمت‌گذاری بازار سرمایه، بدون سازوکار مدیریت تغییر است

در همین زمینه، محمدرضا فلفلانی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با قدس درباره وضعیت فعلی بورس و راهکارهای برون‌رفت این بازار از بحران، اظهار کرد: به نظرم علاوه بر نکاتی که در نامه رئیس سازمان بورس به معاون اول رئیس‌جمهور مطرح‌شده، باید به چند نکته دیگر هم توجه شود. نخستین نکته، شرایط بازارگردانی در بازار سرمایه است. در قسمت قوانین مرتبط با حوزه بازارگردانی، سازوکارهای نظارتی، ارتباط میان بازارگردان با اختیارات موجود و همچنین شایستگی‌هایی که یک بازارگردان داشته باشد، مناسبات مؤثری بین این‌ها برقرار نیست و همین موجب شده عملکرد بازارگردان‌ها در راستای منافع بازار و سهامدار نباشد بلکه منفعت شخصی را مدنظر قرار دهند. البته این وظیفه سازمان بورس است که چنین مسائلی را مدیریت کند.

فلفلانی ادامه داد: مسئله مهم دیگری که در نامه هم به آن اشاره‌ شده، حذف نرخ هاب اروپایی از فرمول نرخ سوخت خوراک و گاز است. در واقع در نامه بیشتر از جنبه اصلاحی به موضوع نگاه شده درحالی‌که باید علل را به‌صورت ریشه‌ای برطرف کرد. برای مثال، زمانی که بین روسیه و اوکراین اختلاف و تنشی نبود، فرمول نرخ خوراک ما چنین اشکالی را نداشت؛ اما زمانی که جنگ رخ داد به‌واسطه بحران انرژی و افزایش هزینه انتقال گاز از روسیه به اروپا، قیمت گاز طبیعی در آب‌های انگلیس و هلند به‌شدت افزایش پیدا کرد. درواقع یکی از مبانی قیمت‌گذاری در کشور ما، قیمت گاز طبیعی در هاب‌های انگلیس و هلند است. نکته‌ای که مغفول مانده این است که ما در این نوع قیمت‌گذاری‌ها و به‌طورکلی درمجموع قیمت‌گذاری‌های بازار سرمایه، سازوکار مدیریت تغییر نداریم. بدین‌صورت که باید سازوکار مدیریت تغییر داشته باشیم تا چنانچه جنگ رخ داد و قیمت گاز طبیعی در هاب‌های انگلیس و هلند افزایش پیدا کرد، فرمول ما به‌صورت خودکار تغییر یابد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: علاوه بر این‌ها، در حال حاضر یکی از موضوعاتی که بازار با آن مواجه است بحث بلوک سهام شرکت‌های خودروسازی است. رئیس سازمان بهابازار نیز در نامه به آن اشاره‌کرده و گفته بود باید سریع‌تر تعیین‌تکلیف شود و واگذاری سهام خودروسازها صورت بگیرد. تأکید بر تعیین‌تکلیف هرچه سریع‌تر نکته مهمی است، زیرا متأسفانه تبعات خبرها در بازار سرمایه را چندان جدی نمی‌گیریم. هر خبری که در بازار منتشر می‌شود یا مصاحبه‌ای که مسئولی انجام می‌دهد، یک‌سری انتظارات برای بازار ایجاد می‌کند و درنهایت آن چیزی که محرک قیمت می‌شود تفاوت انتظار بازار و واقعیت‌هایی است که در عمل رخ می‌دهد. این در حالی است که در بازه طولانی‌مدتی انواع خبرسازی‌ها برای واگذاری سهام خودروسازها صورت گرفته و زمان زیادی صرف شده و دراین‌بین بازار معطل ‌مانده است، همین موجب شده بازار، در زمانی که قیمت بلوکه‌ای خودروسازی اصلاح شده واکنش جدی به آن نشان ندهد.

ذکر نشدن نوع بازارگردانی و فعالیت بازارگردان‌ها در بخش پیشنهادها

وی تصریح کرد: البته اینکه اخبار در بازار پیش‌خور می‌شود عامل دیگری است، اما به‌طورکلی با صرف زمان زیاد عملاً انتظارات حساب‌نشده‌ای ایجاد می‌شود که باید به تعیین‌تکلیف سریع واگذاری‌ها توجه داشت. از سوی دیگر، بحث قیمت‌گذاری دستوری و نرخ سود بین‌بانکی هم بسیار مؤثر است. متأسفانه در تصمیم‌گیری‌ها و قانون‌گذاری‌ها به مخاطرات و فرصت‌های تصمیم‌ها و اقدام‌های اتخاذشده یا حتی به تأثیر آن در بازار سرمایه چندان توجه نمی‌شود. بدون شک باید مسئولان از تفکر سیستمی برخوردار باشند، یعنی بتوانند عوامل مختلف را در چرخه‌های بازخوردی علت و معلول بسنجند و ببینند اگر متغیری را افزایش می‌دهند، آیا این متغیر بر متغیرهای بعدی تأثیر دارد یا نه و تبعات آن چه خواهد بود. اما مغز سیستم در تصمیم‌گیری‌ها بسیار کوچک تعیین می‌شود و درنهایت ممکن است نتیجه بدست آمده با نتیجه مورد انتظار سیاست‌گذار متفاوت باشد؛ بنابراین ضرورت دارد اتاق فکر تشکیل شود و از فن‌های مختلف تصمیم‌گیری بهره برد تا درگیر تبعات نشویم و تصمیمات سنجیده‌ای گرفته شود.

فلفلانی معتقد است: علاوه بر این‌ها، پیشنهادهای قید شده در نامه نیز مطالبات درستی است و عموم فعالان بازار سرمایه به آن تأکید دارند. البته برخی نکات همچون نوع بازارگردانی و موارد مرتبط با فعالیت بازارگردان‌ها در نامه لحاظ نشده و جای آن در پیشنهادها خالی است. بااین‌حال یکی از موضوعاتی که به آن پرداخته‌شده، واریز مابقی تعهدات صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت است. یک اشکال نظارتی در این زمینه وجود دارد؛ بنا به مصوبه هیئت‌مدیره سازمان بورس، صندوق‌ها مانند صندوق مشترک توسعه بازار متأسفانه معاف از افشای اطلاعات به تفکیک سهام و حق تقدم هستند؛ بنابراین همین موجب می‌شود سازوکار نظارتی ناکارآمد شود و عموم فعالان بازار درخصوص اینکه این صندوق‌ها چه فعالیتی به تفکیک سهام داشته‌اند، ناآگاه باشند. درواقع، حتی اگر مابقی تعهدات صندوق توسعه ملی هم انجام شود، کماکان به خاطر نبود شفافیت در افشای اطلاعات چندان این اقدام مؤثر نخواهد بود. درنتیجه باید فعالان بازار سرمایه درخصوص چگونگی فعالیت این صندوق‌ها به تفکیک سهام و حق تقدم آگاهی داشته باشند.

وی اظهار کرد: درنهایت باید سایر پیشنهادها هم با توجه به اینکه چه گستره‌ای از بازار را شامل می‌شوند، مورد اولویت‌بندی قرار گیرند. برای مثال حذف نرخ هاب اروپایی از فرمول نرخ خوراک و سوخت گاز می‌تواند عامل مؤثری باشد، زیرا بیشتر شرکت‌های پتروشیمی کشور از این موضوع متأثر هستند و ارزش بالایی را هم به خودشان اختصاص داده‌اند. همچنین با توجه به اینکه سهام خودرویی بیشتر در بازار بازخورد دارد، بحث حذف قیمت‌گذاری دستوری خودرو و تعیین‌تکلیف سریع واگذاری سهام خودروسازها ضرورت دارد. از سوی دیگر باید تثبیت نرخ سود بین‌بانکی در کانال از پیش تعیین‌شده در دستور کار باشد، زیرا چنین کاری با توجه به روند افزایشی و اطلاع نداشتن از سرنوشت آن، بسیار مهم است.

خبرنگار: مینا افرازه

انتهای پیام/